‘Het Archief’ in Den Bosch
Het was uiteraard weer druk deze zaterdagmiddag in de binnenstad van Den Bosch. We hadden het kunnen weten. Een half uur hadden de meesten er voor uitgetrokken…, maar met wat vertraging waren we toch allemaal op tijd in de Citadel aan de Zuid-Willemsvaart gearriveerd. Zo’n 20 geïnteresseerden hadden zich aangemeld.
Mevrouw Hanneke van der Eerden van het BHIC begroette ons in ‘de Citadel’. Zij was deze middag onze gids. Al snel werd ons duidelijk, dat de zo prachtig gerestaureerde Citadel helemaal bol stond van de historie.
Via een aantal lange gangen stonden we ineens voor een grote maquette van de Citadel, waar met de uitleg veel over de geschiedenis van het fort duidelijk werd. In de tijd dat de protestantse Frederik Hendrik ’s-Hertogenbosch bezette, is het fort tussen 1637 en 1642 gebouwd. Tijdens de bouw werden de plannen steeds verder uitgebreid en uiteindelijk groeide het uit tot een vijfhoekige schans met bastions en rondom een brede gracht. Het fort kreeg twee functies. Het moest van de Staten Generaal een zogenaamde Dwangburcht worden om de in hun ogen onbetrouwbare Spaansgezinde katholieke bevolking in toom te houden en natuurlijk, het moest de stad verdedigen bij eventuele aanvallen van de Spanjaarden.
Door de verbreding van de Zuid-Willlemsvaart werd er één bastion afgebroken. Later eind 18e eeuw kwam er een hoofdgebouw, dat eerst de functie kreeg van militaire gevangenis en weer later als kazerne. “Wij zijn in 1956 hier in deze kazerne nog voor de militaire dienst gekeurd”, riepen Cor Metzke en Koos Nieuwenhuizen ineens uit.
Na de restauratie van 1983 tot 1985 werd in de Citadel het Rijksarchief van Noord-Brabant gevestigd. Tegenwoordig is er het BHIC gevestigd met een digitaal archief.
We liepen ondergronds met mevrouw Van der Eerden door gedeelten van de 35 km. lange opslagruimtes. ‘Bunkers’, met een altijd constante temperatuur tegen het vocht, met ruim 1500 archieven en collecties met meer dan een half miljoen beschrijvingen van archiefstukken, boeken en tijdschriftartikelen en dat alles over de geschiedenis van Brabant.
Maar er is meer. Er zijn ook 47.000 kaarten, prenten en tekeningen uit overheidsinstellingen, familie- en kloosterarchieven opgeslagen. Het is dus ook een museum door de grote hoeveelheid historische prenten, handschriften, familiewapens, boekwerken en voorwerpen. En dat alles in laden en vitrines.
“Nu moeten jullie niet denken, dat als je in deze bunker alleen achterblijft en de deur ‘naar buiten’ al weer is gesloten, het lang hoeft te duren dat je ‘opgesloten’ blijft. Kijk, daar is een telefoon met verschillende nummers o.a. die van de receptie om ‘naar buiten’ te bellen”. En laat nu net onze Dina Kuijsten dat een goede grap vinden en eigenlijk ook maar flauwe kul. Ongeveer een kwartiertje later, Stan is net aan zijn inleidend verhaal begonnen over digitaal genealogieonderzoek, komt een mevrouw van de receptie ons vragen of we niet iemand missen. Inderdaad Dina ontbreekt. Even later, “was je erg geschrokken Dina daar zo alleen in die bunker?” “Nee hoor……”.
In het digitale archief kun je ook zelf de lokale geschiedenis ontdekken, een historisch onderzoek doen en natuurlijk ook een stamboomonderzoek. Kijk, en daar was Stan van der Ven weer. Hij is kind aan huis in het BHIC. Hij had zich intussen goed voorbereid en kwam met wat voorbeelden om ons te verduidelijken hoe het allemaal werkt, liever gezegd om ons wat vertrouwd te maken met de digitale mogelijkheden daar. Plaats nemen achter de daar opgestelde computers dus…. Tot slot gaf Stan ons nog als voorbeeld een print mee, een uitdraai van de overlijdensakte van Jan de Rooij, overleden 6 januari 1945.
Aan de balie is veel informatie te verkrijgen, waaronder een wegwijzer voor de snelste manier van zoeken in het digitale archief. Het is natuurlijk ook mogelijk om thuis te zoeken in het digitaal archief van de website van het BHIC.