door: Cor Metzke
Het jaar 1905 was geen bewogen jaar in de dorpen Sprang, Vrijhoeven-Cappel en Capelle.
Er deden zich geen bijzondere voorvallen voor. Normaal was in die tijd, dat er nogal eens een brand voorkwam en kleine diefstallen, zoals van kippen en konijnen. Ook kwam ik regelmatig tegen dat een paard op hol sloeg of met kar en al in een sloot terecht kwam.
Openbare dronkenschap kwam nog steeds veel voor en de veldwachters hadden het er maar druk mee. Daaruit volgde nogal eens een vechtpartij met meestal een goede afloop.
Wat het weer betreft, het was een zachte natte winter, een warme zomer en een stormachtige herfst.
Aantal inwoners op 1 januari 1905:
Capelle 2551 inwoners
Vrijhoeve-Capelle 517 inwoners
Sprang ? inwoners
Het begin van de Willem Alexanderschool in SprangSprang 15 januari 1905
Naar wij vernemen worden door de kerkeraden der Ned.Herv. Kerk en Gereformeerde kerk alhier ernstige pogingen aangewend tot oprichting van een Christelijke school.
Hoewel er in 1905 nog een stemplicht was, waren er toch moeilijkheden.Vrijhoeve-Capelle , 12 januari 1905
Dat stemrecht stemplicht is,schijnen vele bewoners der Heistraat nog niet te voelen.Dit is tenminste weer gebleken bij de op 12 januari j.l. gehouden verkiezing ter vervulling van 1 plaats in den gemeenteraad van Capelle.
Tot ’s middags omstreeks 3 uur scheen het, dat het bij de stemming toe zou gaan op een wijze, zoals dit behoorde.
De wervers verklaarden geen geld uit te keeren.
Na genoemd uur waren er nog verscheidene kiezers die niet ter stembus geweest waren. Velen dezer waren er onverschillig voor, wie raadslid zou worden. Zij verklaarden niet te gaan stemmen, als zij geen geld kregen. En op dit late uur (!) word hen hun zin gegeven. Hun verlette tijd zou betaald worden.
In de volgende raadsvergadering op 16 februari werd het gekozen raadslid: de heer A.L. Sneep beedigd.
Ruzies werden naar eigen inzicht beslecht, getuige het volgende voorval in Capelle:Capelle, 26 Febr. 1905
Onlangs ontstond er ruzie over een rekening tusschen A.v.d.H. van beroep smid, wonende op de Nieuwevaart en J.O. van beroep koopman in gist, wonende in de Heistraat. Dat die ruzie bij A.v.d.H. nogal een diepen wortel geschoten had blijkt wel uit het volgend:
Als gewoonlijk reed J.O. Maandagmorgen met zijn kar naar ’s Gravenmoer om aldaar zijn klanten vanhet noodige te kunnen voorzien, doch toen hij in het Molensteegje (thans Poolsestraat) kwam onderging hij een tijdelijke belemmering in zijn vaart.
Op ’t oogenblik, dat hij het huis van A.v.d.H. wilde passeeren, liep diens knecht in de schuur en trok een touw omhoog dat dwars over den weg was gespannen. Dank zij de oplettendheid van den voerman, dat hij het paard op de teugels hield waardoor dit met zijn voorpooten over het touw sprong, terwijl het dat met zij achterste pooten stuk sloeg.
A.v.d.H. die reeds lang niet meer bij fatsoenlijke menschen in een goed blaadje staat heeft zijn wraak niet persoonlijk durven koelen, maar heeft zich daarvan bediend door middel van zijn knecht. De zaak in handen van de politie gesteld.
Met het volgend bericht zou men nu de gehele krant mee kunnen vullen, doch 100 jaar geleden was het zo bijzonder, dat het de krant haalde.Sprang 30 maart 1905
Dat de liefde soms niet lang van duur is wordt ook hier weer bewezen. Een echtpaar, pas een jaar getrouwd, is het nu al moe en is besloten te scheiden. Eerlijk hebben zij gedeeld en de man gaat, naar men zegt, naar zijn oude woonplaats Waalwijk terug.
Het markante huis van Notaris Middelkoop in Capelle is nu 100 jaar oud getuige het volgende bericht op 30 maart 1905:
Waspik,
Naar wij vernemen werd de heer F. Roovers, aannemer alhier, bij onderhandsche inschrijving aannemer eener villa te bouwen voor den heer Middelkoop te Capelle.
Het vervolg op het voornemen voor een Christelijke school in Sprang.Sprang 27 maart 1905
Dat de ambitie voor het oprichten en in stand houden eener Christelijke school, waartoe onlangs door de kerkeraden der Hervormde en der Gereformeerde gemeente alhier, ’t initiatief genomen werd, nog niet bijster groot is, blijkt wel uit een voor dat doel gehouden collecte welke nog geen twintig gulden opbracht.
Hoe belangrijk het was om een of meer stuks vee te bezitten en hoe afhankelijk men daarvan was blijkt uit het volgende bericht:Vrijhoeven-Cappel, 6 april 1905
Donderdag werd A. van Peer uit de Wolfsnest door een grooten ramp getroffen.
Zijn koe, waar hij nog ’s morgens mee ter markt was geweest, viel des avonds plotseling dood.
Voor de militaire dienstplicht werd er geloot. De gelukkigen werden vrijgeloot, doch waren er dan toch niet helemaal vanaf.Capelle, 7 mei 1905
Het gerucht loopt alhier, als zou de loteling van 1905 C. Nieuwenhuijzen, ingelijfd bij het 6e Regiment Infanterie, garnizoensplaats Geertruidenberg, zijn afgekeurd voor den dienst. Het onvermijdelijke gevolg zal daarvan zijn, dat de loteling der lichting 1905 A.A. van Dommelen, onderwijzer aan de O.L. School op den Loonschendijk , die er zich reeds over verheugde een vrij nommer te hebben getrokken, in plaats van voornoemde Nieuwenhuijzen het volgend jaar onder de wapenen zal worden geroepen.
Burgerlijke stand Vrijhoeven CappelAangiften 7 april – 4 mei 1905
Geboren: Jan, zoon van Dingeman Klootwijk en Anna Petronella Ros Johanna Christina, d.v. Huibert Snijders en Johanna Christina Ros Jenneke Johanna, d.v. Hendrikus Antonie Metzke en Antonia Ramsteijn
Hoewel er nog geen auto’s te bekennen waren, werd er toen scherp gelet op de fietsers.
Tegenwoordig met al het drukke verkeer kunnen de fietsers dergelijke overtredingen zonder enige aanmerkingen maken.Vrijhoeven-Cappel, 18 mei 1905
Dat het verboden is in de kom van gemeenten met drieen naast elkaar te rijden, schijnen sommige fietsers nog niet te weten. Zoo kwamen op Zondagmiddag drie met de handen op elkaars schouders door de kom van Vrijhoeven-Cappel rijden. Toen zij den gemeenteveldwachter Gouda ontmoetten, moesten ze halt gehouden worden en werd van hun overtreding der politieverordening proces verbaal opgemaakt.Vrijhoeven-Cappel, 20 Juli 1905
Uitjes van Zangverenigingen waren toen al heel gewoon.
De leden der zangvereeniging “Hallelujah” hebben woensdag 12 juli Den Haag en Scheveningen bezocht. Met den trein van half acht vertrok het gezelschap des morgens van het station Kaatsheuvel-Cappelle en arriveerde daar ’s avonds te ruim half negen. Ieder der reisgenooten keerde toen hoogst voldaan huiswaarts.
Alleen de directeur was niet zo tevreden.
Naar men uit goede bron verneemt, heeft de directeur der Zangvereeniging “Hallelujah” Welke gevestigd is in de gemeente rijhoeven Cappel, bij gelegenheid van het reisje door voornoemde vereeniging gemaakt naar Den Haag, de som van f.15,— verloren. Voorwaar, een zeer onaangenaam verlies.
Nog bij velen bekend….Capelle, 23 juli 1905
Naar wij uit goede bron vernemen, zal de heer Kohler,arts te Almkerk, zich in de Kom alhier alszoodanig vestigen.
1905 was een opmerkelijk warm jaar, getuige vele vermeldingen van bijzondere bomen, die voor de tweede maal in bloei kwamen. Ook andere producten deden het goed.Capelle, 14 september 1905.
De heer A. van Alphen, broodbakker in de Kom vertelt dat hij in dit jaar reeds voor den derden keer aardbeien heeft geplukt. Dus weer een zeldzaamheid.
Hoewel diefstal meestal zwaar werd bestraft, kwam dit toch herhaaldelijk voor.Capelle, 24 september 1905.
Terwijl P.K. smid, de lantaarns op de lantaarnpalen zette, viel zijn portemonnai met een bedrag van ruim vijf gulden uit zaijn zak, zonder dat hij er erg in had. Eerst later, toen die werkzaamheden waren afgeloopen, merkte hij het. Het geheele dorp, tenminste op die plaatsen, waar hij zich gedurende de werkzaamheden had opgehouden, werd doorzocht. Dit onderzoek leidde tot niets, want de beurs was reeds gevlogen.
De giften voor de bijzondere school in Sprang lieten te wensen over.Sprang, 5 october 1905.
Spijt het slechte weder, waren Zondagmorgen tal van belangstellenden uit naburige gemeenten samengestroomd om het Evangelie door Ds. Vliet uit Overschie in de Herv. Kerk te hooren verkondigen.
Bij het uitgaan der kerk konden de geloovigen in een open schaal hun gaven offeren voor de op te richten bijzondere school. Deze kwamen wel uit een goed hart maar waren niet groot. De opbrengst was ruim f. 25,—.
Een onopgeloste misdaad ……Sprang, 16 december 1905.
Een griezelige vondst. Men schrijft aan de “Rot” het volgende:
Eenige dagen geleden vond men alhier bij het graven van wit zand 3 meter diep de overblijfselen van een menschelijk geraamte, liggende met het hoofd naar het noorden. Duidelijk was nog waar te nemen dat de schedel ervan verbrijzeld was. Wellicht werd hier jarengeleden op deze eenzame plaats een manslag gepleegd en het slachtoffer zoo diep onder de aarde verborgen, dat het nog als bij toeval gevonden werd.
Vraag: Wie weet waar de”Rot”was in Sprang ?Bovenstaand een korte bloemlezing uit de geschiedenis van onze dorpen uit 1905.
Hoewel er uiteraard wel intensief contact was tussen de verschillende dorpen, bleven ze nog 18 jaar zelfstandig.