HET GEMEENTEWAPEN VAN SPRANG-CAPELLE
M. van Prooijen
Na de samenvoeging der vroegere gemeenten: Capelle, Sprang en Vrijhoeve-Capelle tot de gemeente Sprang-Capelle, zulks ingevolge de wet van 22 december 1922, in werking getreden 1 januari 1923 had deze nieuwe gemeente nog niet direct een eigen gemeentewapen.
De oude gemeenten hadden indertijd de volgende wapens:
a. Capelle: schild van zilver, beladen met een berg, op dewelke is geplaatst een kapelletje (vlinder), alles in natuurlijke kleur (zie Bruggeske 1987-2).
b. Vrijhoeve-Capelle: schild van zilver, beladen met een kapel met klokkentorentje, staande op een losse grasgrond, alles van natuurlijke kleur (zie Bruggeske 1988-1).
c. Sprang: schild van zilver, beladen met drie rode kussens, geplaatst een en twee (zie Bruggeske 1987-1).
Het gemeentebestuur van Sprang-Capelle meende terecht dat aan deze toestand een einde moest komen en verzocht H.M. de Koningin om deze gemeente een wapen te verlenen.
De Hoge Raad van Adel heeft daaromtrent gunstig geadviseerd aan de Minister van Algemene Zaken en bij Koninklijk Besluit van 26 oktober 1939, no. 15, is aan Sprang-Capelle een gemeentewapen toegekend, waarvan hierna een afbeelding is opgenomen.
Welke overwegingen aan dit wapen ten grondslag liggen moge blijken uit de navolgende toelichting:
Omstreeks 1400 werden ‘de moeren up die Sprange’ bezeten en ontgonnen door Foyken Foykenszoon, heer van Waalwijk, trezorier van de Graaf van Holland van 1408 - 1410. Zijn zoon Hugo van Wyélenstein volgde hem op in zijn lenen, maar deed het Ambacht van Sprang over aan de man van zijn zuster Christina, Adam van der Duyn. Van dit echtpaar bevindt zich in de kerk te Sprang een grafzerk uit 1417.
De Van der Duyn's bleven de Heren ter plaatse tot in de 17de eeuw, dus drie eeuwen lang. In de historie van Sprang speelden de Van der Duyn's een belangrijke rol, waarom er alle aanleiding was dit in het wapen van Sprang-Capelle tot uiting te brengen. Het geslacht Van der Duyn voerde in goud een leeuw van keel, getongd en genageld van azuur; een barensteel van azuur over de schouders van de leeuw heengaande.
Het gebied der voormalige gemeenten Capelle en Vrijhoeve-Capelle was oudtijds verdeeld over de Ambachten Schrevelduin, Vrijhoeven, Nederveen en Zuidewijn. Schrevelduin was het oudste en belangrijkste, daar stond de kerk. De oudst bekende naam van het Ambacht Schrevelduin is Wendelnesse. (Hoewel zulks in twijfel wordt getrokken. Zie het artikel ‘Wendelnesse’ van R. Rentenaar in dit nummer).
Het Ambacht Wendelnesse was in handen van een geslacht van die naam, dat reeds in 1200 vermeld wordt in de persoon van Egidius de Wendelnesse en dat ook verder in de 13de, 14de en 15de eeuw bekende personen heeft opgeleverd.
De Wendelnesse's zijn van dezelfde stam en voeren hetzelfde wapen als de Nederveen's, die het aangrenzende Ambacht Nederveen in hun bezit hadden. Men meende uit dien hoofde ter aanduiding van het gebied van Capelle het wapen van Wendelnesse te kunnen bezigen. Dit wapen vertoont: in zilver een dwarsbalk van keel vergezeld van 15 liggende blokjes van sinopel, geplaatst boven de balk vijf en vier daaronder drie, twee en één. Dit wapen is echter niet geheel gevolgd. Met het oog op de duidelijkheid bij stempelafdrukken verdient het aanbeveling om het aantal blokjes in het gemeentewapen te beperken en terug te brengen tot drie en twee boven de balk en twee en één daaronder, zo meende de Hoge Raad van Adel.
Bovendien zou het gemeentewapen gedekt kunnen worden met de gebruikelijke kroon van drie bladeren en twee paarlen.
Op grond van het bovenstaande heeft de Hoge Raad van Adel de Minister voorgesteld te bevorderen, dat aan de gemeente Sprang-Capelle het navolgende wapen zou worden verleend:
Gedeeld:
I. in zilver een dwarsbalk van keel vergezeld van acht liggende blokjes van sinopel, geplaatst boven de balk drie en twee en onder de balk twee en één;
II. in goud een leeuw van keel, getongd en genageld van azuur en een barensteel van azuur met drie hangers, over de schouders van de leeuw heengaande.
Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee paarlen.
De Minister heeft aan dit voorstel gevolg gegeven en met het desbetreffende Koninklijk Besluit heeft de gemeente Sprang-Capelle een mooi en historisch wapen verkregen. (Historisch, want mocht het Ambacht Wendelnesse hier niet gelegen hebben, dan is toch het wapen van het geslacht Nederveen naast dat van de Van der Duin's in het gemeentewapen verwerkt.)